همهٔ ما بعد از خوردن برخی غذاها احساس سوزش معده را تجربه کرده‌ایم. البته خوب است بدانید که سوزش سردل و ریفلاکس اسید معده با هم تفاوت‌هایی دارند و درک و فهم اتفاقی که در سیستم گوارشتان در جریان است می‌تواند کلید پیشگیری از تکرار این تجربه در آینده باشد، خصوصاً اگر مکرراً این اتفاق برایتان می‌افتد.
ریفلاکس چیست؟
برای اینکه درک کنید چرا اسید معده ممکن است مسیر اشتباهی طی کرده به سمت مری بالا بیاید باید آناتومی این قسمت از بدن را بهتر بشناسید. لوله‌ای که از دهان به سمت معده‌تان می‌رود مری شماست و در انتهای مری، دریچه‌ای از جنس عضله وجود دارد که به‌عنوان درپوشی برای معده عمل می‌کند.
این دریچه اجازه می‌دهد غذا از مری وارد معده شود و سپس (درصورتی‌که درست عمل کند) مانع این می‌شود که اسید قوی معده به سمت مری پاشیده شود. این عملکرد ایده‌آل و درست این دریچه است اما اگر دریچه معده شما ضعیف یا شُل شود آن‌طوری که باید بسته نشده و این زمانی است که احتمال وارد شدن اسید معده به مری وجود خواهد داشت. جریان اسید معده به سمت بالا، ریفلاکس نامیده می‌شود.
خیلی از افرادی که با ریفلاکس اسید معده آشنا هستند ممکن است تصور کنند این مشکل دقیقاً نزدیک معده روی می‌دهد اما اسید معده می‌تواند در تمام مسیر مری بالا بیاید، خصوصاً اگر دراز کشیده باشید. اسید معده می‌تواند به تارهای صوتی یا نای آسیب بزند و وارد ریه‌ها نیز بشود، بنابراین دچار سرفه یا دیگر علائم تنفسی خواهید شد.
تفاوت بین سوزش سردل و ریفلاکس چیست؟
سوزش سردل همان چیزی است که از اسمش پیداست: شما احساس سوزش در سینه‌تان یعنی دقیقاً پشت استخوان سینه می‌کنید. پرسیدن این سؤال که آیا سوزش سردل دارید یا ریفلاکس، در واقع یک سؤال گیج‌کننده است زیرا سوزش سردل یکی از علامت‌های ریفلاکس اسید معده تلقی می‌شود. اگر شما سوزش سردل داشته باشید، نوعی ریفلاکس را تجربه می‌کنید. مثل اینکه از کسی بپرسید آیا لثه‌هایش متورم شده یا التهاب لثه دارد؛ تورم لثه یکی از علامت‌های التهاب لثه است؛ اما هرکسی که ریفلاکس دارد دچار سوزش سردل نمی‌شود، درست همان گونه که ممکن است التهاب لثه داشته باشید اما دچار تورم لثه نشوید. البته احتمال اینکه ریفلاکستان با سوزش سردل همراه باشد زیاد است زیرا سوزش سردل، شایع‌ترین علامت ریفلاکس اسید معده است.
سوزش سردل نشان می‌دهد ریفلاکس شما تا سطح قلبتان بالا آمده و معمولاً بعد از خوردن غذاهایی مانند شکلات یا گوجه‌فرنگی و یا وقتی بعد از خوردن و نوشیدن دراز می‌کشید بدتر می‌شود. همچنین ممکن است دهانتان تلخ مزه یا اسیدی شود که اثر حرکت اسید به سمت بالاتر و حلق است.
ریفلاکس اسید چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ابتدا در مورد علائمی که دارید سؤال‌هایی می‌پرسد و سپس هر تست و آزمایشی که لازم باشد تجویز می‌کند. علائم ریفلاکس اسید علاوه بر سوزش سردل شامل موارد زیر می‌شود:
سوزش سردل نشان می‌دهد ریفلاکس شما تا سطح قلبتان بالا آمده و معمولاً بعد از خوردن غذاهایی مانند شکلات یا گوجه‌فرنگی و یا وقتی بعد از خوردن و نوشیدن دراز می‌کشید بدتر می‌شود. همچنین ممکن است دهانتان تلخ مزه یا اسیدی شود که اثر حرکت اسید به سمت بالاتر و حلق است
. مشکل در بلع یا احساس اینکه غذا در حلقتان گیرکرده است
. تهوع
. بالا آوردن غذای هضم نشده یا تا حدودی هضم شده که ممکن است منجر به استفراغ شود
. سرفه که نشان می‌دهد اسید بر حلق یا ریه‌هایتان اثر گذاشته
. درد سینه که با سوزش همراه است
. گلودرد یا احساس سوزش در تارهای صوتی
. مشکلات تنفسی درصورتی‌که اسید وارد ریه‌هایتان شده باشد
. بوی بد دهان
. مشکل در خوابیدن یا با درد بیدارشدن
هرچند لیست علائم ریفلاکس ناخوشایند است اما یکی از مهم‌ترین علامت‌هایی که باید به آن توجه کنید، درد سینه است. سوزش سردل می‌تواند احساس ناراحت‌کننده‌ای باشد و در ناحیه سینه احساس شود و همراه با درد یا سوزشی باشد که به حلق هم می‌رسد؛ اما درد سینه که به قلب مربوط می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده یک حمله قلبی باشد نیز باید بررسی شود زیرا می‌تواند مشابه سوزش سردل باشد.
علائم احتمالی یک حمله قلبی شامل تنگی نفس، درد در دست، احساس فشار یا پُری در سینه، یا درد در پشت، گردن، فک یا معده می‌شود. اگر نگران هستید مبادا دردی که احساس می‌کنید مربوط به قلبتان باشد هر چه سریع‌تر به اورژانس مراجعه کنید.
علت ریفلاکس اسید چیست؟
گهگاه دچار سوزش سردل شدن معمولاً به غذایی که می‌خورید یا نحوه خوردنتان مربوط می‌شود. مثلاً خوردن یک غذای سنگین و حجیم می‌تواند سبب شل شدن دریچه معده شود، زیرا معده در اثر غذای زیاد، بزرگ شده و همین باعث می‌شود کمی از اسید معده به مری تراوش کند.
مصرف ترکیبی از غذاهای برانگیزاننده سوزش سردل نیز می‌توانند علائم را بدتر کنند. البته هر فردی متفاوت است اما معمول‌ترین عوامل غذایی موارد زیر هستند:
. الکل
. کافئین
. نوشیدنی‌های گازدار
. شکلات
. مرکبات و آبمیوه‌ها
. نعنا فلفلی و نعنای تند
. غذاهای ادویه‌دار یا چرب، محصولات لبنی پُرچرب
. گوجه‌فرنگی و سس گوجه‌فرنگی
اما اگر اغلب دچار ریفلاکس می‌شوید این احتمال وجود دارد که فاکتورهای دیگری نیز در این اتفاق نقش داشته باشند. غذا، بزرگ‌ترین عامل است اما قطعاً تنها عامل نیست. اگر مرتباً ریفلاکس دارید و غذاهایی که می‌خورید را تغییر داده‌اید اما نتیجه‌ای نگرفته‌اید پس باید علت به‌دقت بررسی شود.
دیگر عواملی که می‌توانند سبب ریفلاکس شوند:
. بارداری: فشاری که جنین درحال‌رشد به شکم وارد می‌کند، معده را به سمت بالا هُل می‌دهد و به همین دلیل سوزش سردل در خانم‌های باردار شایع است.
. داروها: برخی از داروهایی که برای درمان بیماری‌ها به کار می‌روند می‌توانند دریچه معده را شُل کنند و علائم ریفلاکس را ظاهر نمایند. این داروها شامل مسکن‌ها، مخدرها، داروهای ضدافسردگی و داروهایی می‌شوند که برای آلرژی، فشارخون بالا و یا آسم تجویز می‌شوند.
. فتق هیاتال: این نوع فتق زمانی روی می‌دهد که قسمت بالای معده از طریق عضله بزرگی که شکم و قفسه سینه را جدا می‌کند (دیافراگم) دچار برآمدگی می‌شود و اسید معده به سمت مری راه پیدا می‌کند.
. سن: ریفلاکس اسید در هر سنی می‌تواند رخ دهد اما در افرادی بالای ۵۵ سال شایع‌تر است.
. سابقه خانوادگی: مطالعات نشان می‌دهند مؤلفه ژنتیک نیز می‌تواند در برخی افراد سبب شُل شدن دریچه معده، تأخیر در تخلیه معده و اختلال در پاک‌سازی کامل اسید معده شود.
تفاوت ریفلاکس معده - مری (GERD) و ریفلاکس اسید چیست؟
وقتی ریفلاکس اسید مزمن می‌شود (بیشتر از دو بار در هفته رخ می‌دهد و معمولاً شدت آن در حال بیشتر شدن است)، عارضه‌ای جدی‌تر به نام ریفلاکس معده - مری یا GERD نامیده می‌شود. این بیماری بر اساس شدت و تکرار علائم تشخیص داده می‌شود؛ بنابراین وقتی ریفلاکس اسید تبدیل به مشکلی مداوم شده و بر کیفیت زندگی فرد اثر می‌گذارد، ریفلاکس معده - مری تلقی می‌شود.
بیماری ریفلاکس معده - مری گاهی می‌تواند عوارضی مانند مری بارت ایجاد کند که ریسک سرطان مری را افزایش می‌دهد. حدود ۱۵ درصد از کسانی که به بیماری ریفلاکس معده - مری دچارند به مری بارت نیز مبتلا می‌شوند. ضمناً ریفلاکس معده - مری، التهاب مزمن مری را نیز بیشتر می‌کند.
تشخیص ریفلاکس معده - مری معمولاً بر اساس علائم صورت می‌گیرد اما این تشخیص می‌تواند با کمک تست‌های تصویری دقیق‌تر شود (مثلاً آندوسکوپی). همچنین ممکن است مانیتوری در مری‌تان جاگذاری شود تا فعالیت اسید معده پیگیری شود.
چگونه سوزش سردل ناشی از ریفلاکس اسید درمان می‌شود؟
هرچند ریفلاکس معده - مری اغلب نیازمند یک برنامه درمانی بلندمدت و فراگیر است اما سوزش گهگاه سردل ناشی از ریفلاکس اسید را می‌توان با داروهای بدون نسخه و خصوصاً تغییراتی در سبک زندگی کنترل کرد.
علاوه بر تغییراتی در رژیم غذایی و نحوه غذا خوردن و اجتناب از غذاهایی که باعث سوزش سردل می‌شوند، مصرف داروهای آنتی اسید نیز می‌تواند به خنثی‌کردن اسید معده و تسکین احساس سوزش کمک کند. مصرف دارو در ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد مؤثر است؛ اما اگر بیماری‌تان ریفلاکس معده - مری تشخیص‌داده‌شده و سوزش سردل برای شما مسئله‌ای مداوم است باید در مورد راه‌های دیگر درمانی با پزشک مشورت کنید. در این مورد، اولین اقدام تجویز داروهای مهارکنندهٔ پمپ پروتون است که جلوی تولید اسید معده را می‌گیرند.
در مواردی خاص، ممکن است عمل جراحی راهی برای تقویت دریچه بین معده و مری باشد تا این عضو کارش را بهتر انجام دهد. پزشک، مزایا و معایب این روش درمانی را ارزیابی می‌کند تا مطمئن شود فواید جراحی به معایب آن و هرگونه عوارض جانبی آن بر اساس وضعیت سلامتی بیمار می‌ارزند.
حتی اگر علائمتان خفیف به نظر می‌رسند بازهم لازم است متوجه شوید هرچند وقت یک‌بار روی می‌دهند. ریفلاکس اسید معده مانند هر بیماری و عارضه دیگری درصورتی‌که زودتر تشخیص داده شده و تحت مداوا قرار بگیرد، بهتر است. اگر علائم تشدید شوند، درمان نیز سخت‌تر خواهد بود.
منبع:تبیان
نظر شما